Mars’ın uydusu Phobos hakkında pek çok gizemli şey vardır. Bu ayın nasıl oluştuğunu, içinde ne olduğunu ve yüzeyindeki garip düz çizgilerin ne olduğunu bilmiyoruz. Bildiğimiz az şeylerden bir tanesi, Phobos’un yakın bir vakit içinde Mars tarafından parçalanacağı. Yeni yayınlanan bir makaleye nazaran, Phobos’un tuhaf kaplan çizgilerine sahip olmasının nedeni işte bu. Biz de bu yazımızda bu konudan bahsediyoruz.
Kaynak: https://www.iflscience.com/mystery-of…
Phobos’un 50 milyon yıl içinde yok olacağını biliyoruz lakin nasıl olacağı konusunda soru işaretleri mevcut.
Gökbilimciler, muhtemelen eski bir çarpmanın sonucu olduğu düşünülen ve yüzeyi kaplayan olağandışı paralel oyukların, aslında ay ve gezegen ortasındaki çok yerçekimi kuvvetleri onu parçaladıkça daha da genişleyen kanyonlar olduğunu keşfettiler.
Mars’ın her iki uydusu da Roma savaş tanrısı Mars’ın ikiz oğullarına nazaran isimlendirilmiştir.
Daha büyük uydu olan Phobos dehşet ve panik tanrısıyken, daha küçük olan Deimos dehşet yaradanıdır. Phobos’un Mars’ın ‘lanetli’ ayı olarak bilinmesinin nedeni, uydunun Mars’ın etrafında bir ölüm sarmalına yakalanmış olmasıdır. Phobos her yıl 1.8 santimetre hızla Kızıl Gezegene doğru yaklaşmaktadır ve milyonlarca yıl gibi (nispeten) kısa bir zaman içinde Mars ile çarpışacaktır.
Mars’ın her iki uydusu da daima olarak Kızıl Gezegene birebir tarafları ile kilitlidirler.
Uzaydaki objeleri çeken gelgit kuvvetleri, yerçekimi etkileşimlerinden kaynaklanır ve Ay’ın yerçekimi kuvvetinin Dünya’nın suyu üzerindeki tesirleri gelgitler formunda gözlemlenebilir tesirlere sahip olabilir. Bununla birlikte, uzaydaki objelerin katı yüzeyindeki görünür tesirler çoklukla epeyce küçüktür. Lakin örneğin Satürn’ün ayı Enceladus’un buzlu kabuğu, dev gezegenin gelgit çekişinden kaynaklanan kırıklarla kaplıdır.
Mars’ın etrafında sadece 7 saat 39 dakika içinde dönen Phobos Mars’a epey yakındır.
Bu durum, gelgit kuvvetlerinin küçük ayın yüzeyinde çatlaklar oluşturabilmesini sağlıyor. Bu fikir daha evvel de ortaya atılmıştı. Yörüngenin bu kadar yakın olması Phobos’u, yerçekimi kuvvetlerinin yörüngedeki rastgele bir katı objeyi parçalayacağı yer olan Roche hududuna gitgide yaklaştırıyor. Bunun nedeni, uydunun gezegene kilitli olan tarafındaki yerçekiminin başka tarafa nazaran çok daha büyük olması ve tek modül halinde kalamaması. Vakti geldiğinde Phobos yok olacak ve Mars etrafında Satürn gibisi halkalar oluşturacak.
Yeni çalışmada grup, Phobos gibisi bir yörüngede gelgit kuvvetlerinden meydana gelen sıkışmaya bakarak Phobos gibisi bir objenin matematiksel modelini kullanarak yüzlerce simülasyon gerçekleştirdi.
Phobos’u ‘yapışkan katmanla kaplanmış bir moloz yığını’ olarak modelleyerek, simülasyonların çoğunun Mars’ta görülenler üzere eşit aralıklı paralel yarıklar oluşturduğunu buldular. Takım makalede, ‘Kırıklar açılması, üstteki gevşek malzeme üzerinde bu derin vadilerde süzülmeyi tetikliyor; bunun doğal olarak oluk benzeri yapıların oluşumuna yol açabileceğini gördük’ diyor.
Phobos’un tüm bölgeleri simülasyonlarla eşleşmedi. Örneğin ekvatorunun etrafındaki oluklar ekip tarafından açıklanamadı.
Bununla birlikte bulgular, çizgilerin bazılarının (hatta çoğunun) uydunun Mars çarpışmasına mahkum yolunda devam ederken gelgit kırılmasından kaynaklandığını gösteriyor. Tüm bunlar, Japon Uzay Ajansı’nın 2024’te hem Phobos hem de Deimos’a uzay aracı indirme ve 2029’da numuneleri geri getirme vazifesi olan 2024 Marslı Ayları Keşfi (MMX) vazifesini ilgi cazip kılıyor. Phobos için sonun başlangıcına şahit oluyor olabiliriz.
Siz bu bahis hakkında ne düşünüyorsunuz? Yorumlarda buluşalım!
